Bộ Tài chính đang xây dựng và hoàn thiện dự thảo Nghị định về hóa đơn điện tử, đáng chú ý trong đó phần là mở rộng đối tượng áp dụng hóa đơn điện tử bao gồm cả hộ, cá nhân kinh doanh thuốc loại hình hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên.
Theo đánh giá của Bộ Tài chính, hiện một số doanh nghiệp lớn đã thực hiện giao dịch điện tử với khách hàng. Nhiều doanh nghiệp có trang thông tin điện tử (website), có đủ cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin đã áp dụng hóa đơn điện tử (là loại hóa đơn điện tử do doanh nghiệp tự xây dựng không có mã của cơ quan thuế).
Có thể kể tới một số doanh nghiệp lớn như Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Theo thống kê của EVN, năm 2017 số lượng hóa đơn điện tử là khoảng 24,1 triệu hoá đơn/tháng (tương đương khoảng 289 triệu hóa đơn/năm). Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) cũng có số lượng hóa đơn điện tử là 8 triệu hoá đơn/tháng. Năm 2017, số lượng hóa đơn điện tử của Tổng công ty Hàng không Việt Nam cũng vào khoảng 2 triệu...
Việc triển khai hóa đơn điện tử và thí điểm áp dụng hóa đơn điện tử có mã xác thực của cơ quan thuế đã góp phần giảm thời gian, chi phí cho doanh nghiệp, hạn chế các hành vi gian lận về hóa đơn.
Bên cạnh đó, khách hàng có thể truy cập vào website của bên bán để xem và tải hóa đơn khi cần, do đó không phải lưu trữ, bảo quản. Đối với doanh nghiệp sử dụng hóa đơn điện tử có mã xác thực của cơ quan thuế, ưu điểm dễ nhận thấy là không phải làm thủ tục đăng ký mẫu hóa đơn, rút ngắn thời gian thực hiện thông báo phát hành hóa đơn, sử dụng ngay hóa đơn khi đăng ký.
Mặc dù đã đem lại những kết quả tích cực, song hành lang pháp lý hiện hành về hoá đơn (Nghị định số 51/2010/NĐ-CP và Nghị định 04/2014/NĐ-CP về hoá đơn) sau 7 năm đã bộc lộ những hạn chế. Đó là, quy định về in, phát hành, sử dụng hóa đơn được xây dựng chủ yếu để áp dụng quản lý đối với hóa đơn giấy đã không còn phù hợp trong bối cảnh triển khai thủ tục hành chính điện tử. Theo đó, 2 nghị định này chưa tạo điều kiện pháp lý đầy đủ cho việc triển khai rộng rãi hóa đơn điện tử trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, cách mạng công nghiệp lần thứ 4.
Ngoài ra, việc sử dụng hoá đơn giấy phổ biến đã tạo kẽ hở để một số đối tượng lợi dụng sự thông thoáng của chính sách, để thành lập nhiều DN, hoặc mua lại DN nhằm mua bán hoá đơn và gian lận tiền hoàn thuế.
Do đó, Bộ Tài chính đã đề xuất ban hành nghị định quy định về hóa đơn điện tử khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ. Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất các hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu năm trước liền kề từ 1 tỷ đồng trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử.
Ước tính, cả nước hiện có khoảng 110.000 hộ, cá nhân kinh doanh và 260.000 doanh nghiệp có doanh thu/năm trên 1 tỷ đồng. Riêng đối với hộ, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực nhà hàng, khách sạn, bán lẻ thuốc tân dược, bán lẻ hàng tiêu dùng, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng có doanh thu năm trước liền kề từ 1 tỷ đồng trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã xác thực của cơ quan thuế.
Tuy nhiên, hóa đơn điện tử này phải được khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế hoặc từ thiết bị thanh toán không dùng tiền mặt có kết nối với ngân hàng.
Hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu năm trước liền kề dưới 1 tỷ đồng nếu có đăng ký tự nguyện áp dụng hóa đơn điện tử thì cũng được sử dụng theo quy định.
Cũng theo dự thảo, quy định hiện tại có nêu việc bán hàng hoá, dịch vụ có tổng giá thanh toán dưới 200.000 đồng mỗi lần thì không phải lập hóa đơn, trừ trường hợp người mua yêu cầu. Điều này nhằm giảm thiểu việc sử dụng quá nhiều hóa đơn giấy gây lãng phí.
Tuy nhiên, theo đánh giá, với sự phát triển của công nghệ thông tin, việc lập hóa đơn điện tử cho mọi giao dịch phát sinh là hoàn toàn thực hiện được. Vì vậy, phía Bộ Tài chính đề xuất không quy định mức ngưỡng không phải lập hóa đơn điện tử.
Khi áp dụng hóa đơn điện tử thì doanh nghiệp, hộ kinh doanh truy cập vào cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế để đăng ký. Không áp dụng hình thức đăng ký thủ công bằng cách gửi văn bản giấy tới cơ quan thuế. Trong thời hạn 1 ngày, cơ quan thuế phải có phản hồi gửi doanh nghiệp.
Một vấn đề được các doanh nghiệp quan tâm đó là, nếu sử dụng hóa đơn điện tử sẽ phải phải giải trình thế nào khi bị kiểm tra hàng hóa lưu thông trên thị trường. Để giải quyết vấn đề này, dự thảo nghị định quy định, cơ quan Nhà nước, người có thẩm quyền truy cập vào cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế để tra cứu thông tin về hóa đơn điện tử để phục vụ công tác quản lý, không yêu cầu cung cấp hóa đơn giấy.