Nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh cá thể... đã đồng ý dùng hóa đơn điện tử để minh bạch, đơn giản hóa thủ tục, quá trình xuất hóa đơn nhanh chóng và tiện lợi hơn nhưng bên cạnh đó vẫn còn không ít rắc rối và rất cần sự tháo gỡ, hướng dẫn của các cơ quan có thẩm quyền.
Hóa đơn điện tử thu hộ tiền điện được in ra cho khách hàng
Theo kế hoạch hành động tại quyết định số 89 của Bộ Tài chính, hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM phải cơ bản hoàn thành áp dụng hóa đơn điện tử trong năm 2019.
Nhưng Cục Thuế TP.HCM cho biết tính đến ngày 31-10-2019, TP mới có 63.045 doanh nghiệp sử dụng hóa đơn điện tử (chiếm 32,3% tổng số doanh nghiệp trong khu vực). Khá nhiều doanh nghiệp vẫn còn chần chừ vì biết phải có thiết bị kỹ thuật công nghệ thông tin và nguồn nhân lực tương thích, rồi lo ngại vấn đề bảo mật...
Người tiêu dùng hưởng ứng
Chị H. Thanh - ngụ tại quận Bình Thạnh, TP.HCM - cho biết vẫn hay làm thủ tục thanh toán chi phí bảo hiểm cho bản thân và gia đình. Trước đây, mỗi lần mua thuốc hay khám chữa bệnh phải giữ hóa đơn giấy, rồi định kỳ hai tháng mới làm quyết toán bảo hiểm nên nhiều lần làm thất lạc hóa đơn. Trong khi đó với hóa đơn điện tử, tất cả đều gửi vào mail cá nhân nên việc lưu trữ dễ dàng...
Theo bà Mai Anh Đào - nhân viên kế toán một doanh nghiệp ở TP.HCM, hơn hai năm nay doanh nghiệp đã đưa vào sử dụng hóa đơn điện tử giúp giảm chi phí đáng kể, tiết kiệm thời gian làm các hóa đơn, chứng từ. Nhưng do chưa quen nên doanh nghiệp không tránh khỏi sai sót trong quá trình phát hành hóa đơn điện tử, mỗi lần như vậy thủ tục sửa chữa khá phức tạp, như muốn xóa bỏ hóa đơn điện tử (như thao tác hủy hóa đơn giấy) phải có biên bản giữa bên bán và bên mua hàng hóa dịch vụ, ví dụ như khách hàng thay đổi địa chỉ nhưng chưa kịp cập nhật và không chịu ký biên bản thỏa thuận giữa 2 bên.. Đó là đối với khách hàng, còn đối với cơ quan chức năng, có khi còn phải có sự xác nhận của cơ quan thuế địa phương sau khi đã trải qua thủ tục giải trình rất mất thời gian, chi phí đi lại...
Phía doanh nghiệp vẫn chưa thông
Theo quy định tại thông tư 32, muốn khởi tạo hóa đơn điện tử thì doanh nghiệp phải đáp ứng hàng loạt điều kiện, trong đó yêu cầu có phần mềm bán hàng hóa, dịch vụ kết nối với phần mềm kế toán...
Luật sư Trần Xoa, giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, cho rằng không phải doanh nghiệp nào cũng đáp ứng được điều kiện này. Có doanh nghiệp chỉ có một trong hai phần mềm, hoặc có cả hai nhưng hai hệ thống này lại không kết nối được với nhau nên không đủ điều kiện áp dụng hóa đơn điện tử.
doanh nghiệp còn một "cửa" dễ hơn là căn cứ theo nghị định 119 quy định về hóa đơn điện tử khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ. Theo đó chỉ cần phần mềm in hóa đơn là có thể phát hành hóa đơn điện tử. Thế nhưng muốn phát hành hóa đơn điện tử phải thực hiện đăng ký trên hệ thống của Tổng cục Thuế. Nhưng hiện nay Tổng cục Thuế chưa tải mẫu đăng ký lên nên doanh nghiệp cũng... bế tắc.
Chưa hết, với những doanh nghiệp đã chuyển sang sử dụng hóa đơn điện tử vẫn phải in hóa đơn điện tử chuyển đổi, chứng từ bằng giấy, ký tên đóng mộc treo để thuận lợi đi đường, vì lo hàng hóa dịch vụ bị giữ lại nếu không có hóa đơn điện tử, hay như hóa đơn giấy như trước đây.
Theo quy định, khi cần kiểm tra hàng trên đường, người có thẩm quyền phải truy cập cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế để tra cứu thông tin về hóa đơn điện tử. Nhưng ở trường hợp không tra được do yếu tố kỹ thuật hay bất khả kháng lại chưa có cách khắc phục cụ thể, quy định rất lòng vòng, hàng hóa dịch vụ tạm dừng lưu thông để kiểm tra, vì thế cũng khó để biết phải thực hiện như thế nào.
Tại buổi đối thoại giữa các doanh nghiệp và lãnh đạo Cục Thuế Thành phố tuần qua, nhiều doanh nghiệp lo lắng các hóa đơn tiếp khách nếu nhà hàng không liệt kê chi tiết món ăn, mà chỉ ghi nội dung chung là chi phí ăn uống hoặc tiếp khách kèm bảng kê chi tiết món ăn sẽ không được tính vào chi phí được trừ do quy định buộc phải ghi chi tiết. Trong khi doanh nghiệp yêu cầu thì bên bán không đáp ứng mà doanh nghiệp vẫn hay thắc mắc đó là hóa đơn điện tử có được đính kèm bảng kê không?. Việc "được" và "không được" cũng không thể nào quy định 1 cách nhất quán trong khi vẫn có nhiều trường hợp đặc biệt xảy ra!
Nhiều doanh nghiệp không đồng tình với trả lời của cơ quan thuế rằng "khi người bán lập hóa đơn danh mục hàng hóa không thể hiện chi tiết danh mục hàng hóa trên hóa đơn thì nhất quyết không nhận", vì cho rằng hiện nay các nhà hàng, quán ăn có sử dụng hóa đơn điện tử đều bị vướng vấn đề này. Việc sử dụng hóa đơn điện tử mà phải mất công đi tới đi lui để cung cấp, chỉnh sửa thông tin hay liệt kê hàng hóa dịch vụ trực tiếp trên hóa đơn thì việc ghi tay tức thời lại được một vài doanh nghiệp yêu cầu, cơ quan chức năng nên thống nhất và quy định rõ ràng về khoản này. Các doanh nghiệp cũng đề nghị cơ quan thuế không nên cứng nhắc.
Ông Nguyễn Đức Nghĩa, chủ nhiệm Câu lạc bộ Đại lý thuế TP.HCM, cho rằng cơ quan thuế không nên quá chi tiết. "Quan điểm là chính sách phải phục vụ cuộc sống, nên bắt con cá lớn chứ đừng bắt con cá nhỏ. Quá chi tiết không chỉ khổ cho người bán mà khổ cho cả người mua" - ông Nghĩa nói.
Ông Nghĩa chỉ thêm một "lỗ hổng": chỉ cần vốn pháp định 3 tỉ đồng là có thể thành lập đơn vị cung cấp hóa đơn điện tử. Sau 2 - 3 năm, các đơn vị này phá sản thì toàn bộ dữ liệu hóa đơn của doanh nghiệp sẽ ra sao, trong khi quy định doanh nghiệp phải lưu trữ hóa đơn tối thiểu 10 năm? Có chăng nên quy định thêm về những nhà cung cấp hóa đơn điện tử, tạo sự ràng buộc trách nhiệm, đồng thời phải đảm bảo chịu sự quản lý xuyên suốt của cơ quan thuế các cấp, vừa phát triển các doanh nghiệp mua bán hàng hóa dịch vụ, vừa tạo môi trường cung cấp lành mạnh công bằng cho những nhà cung cấp hóa đơn điện tử quy mô vừa và nhỏ... vì có doanh nghiệp hoạt động thì mới có nguồn thu vào Ngân sách nhà nước và đảm bảo cho hệ thống chính quyền hoạt động một cách trơn tru nhất.